လူမှုခေါင်းဆောင်မှု ဆိုတာဘာလဲ။ ( What is community Leadership)
Community leadership is both about support, investment and active participation from senior and middle management addressed earlier and about leadership from inside the CoP.
လူမှုခေါင်းဆောင်မှု ဆိုတာက ရှေးဦးခေါင်းဆောင်မှုပြုလုပ်သူများ သို့ စီမံခန့်ခွဲတတ်သူများထံမှ ပံ့ပိုးကူညီမှုများ၊ သူတို့ရဲ့ စွမ်းရည်များကို ရင်းနှီးမြုပ်နှံခြင်းနှင့်အတူ သူတို့ကိုယ်တိုင် တက်ကြွစွာ ပါဝင်ဆောင်ရွက်ပေးခြင်းဖြစ်ပါတယ်။
လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းအတွက် တက်ကြွစွာ ပါဝင်ဆောင်ရွက်သူတွေက ဦးဆောင်ပြီး မိမိတို့၏ လူမှုအသိုင်းဝိုင်း သို့မဟုတ် ရပ်ရွာကို တိုးတက်ဖို့အတွက် ဦးဆောင်ပြီး လုပ်ဆောင်ခြင်းက အဓိက ကျတဲ့ အချက်တစ်ခုပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ယျေဘုယျအားဖြင့် ဒီလို လူမှုခေါင်းဆောင်တွေက လူမှုအသိုင်းဝိုင်းထဲကပဲ ပေါ်ပေါက်လာမှာဖြစ်ပြီး လူမှုအသိုင်းကပဲ ခေါင်းဆောင်အဖြစ် ခန့်အပ်ပေးရမှာပဲဖြစ်တယ်။ သူတို့ရဲ့ ကြိုစားဆောင်ရွက်တဲ့ အရည်အသွေးတွေကို လူမှုအသိုင်းအဝိုင်း တစ်ခုလုံးက လေးစားတန်ဖိုးထားဖို့ လိုအပ်တယ်။ လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းတစ်ခုရဲ့ အကြီးကဲဆိုတာက အဖွဲ့တစ်ခုရဲ့ အဓိကကျ သူဖြစ်ပြီး ထိုသူမှ အဖွဲ့သားများကို စုစည်းပြီး လူမှုခေါင်းဆောင်မှု လုပ်ငန်းများကို အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက် ပေးခြင်းဖြစ်သည်။
လူမှုခေါင်းဆောင်သူ တစ်ယောက်အနေနဲ့ ဗဟုသုတကြွယ်ဝမှု၊ လေးစားမှုရှိမှု နဲ့ လုပ်ပိုင်ခွင့်ရရှိမှု တွေ လိုအပ်ပါတယ်။ လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းတိုင်းမှာ သူတို့ကိုယ်တိုင်ခန့်အပ်ထားတဲ့ အဖွဲ့စည်းတစ်ခု၊ ခေါင်းဆောင် တစ်ယောက် သို့မဟုတ် အဖွဲ့စည်းတစ်ခု ရှိနိုင်ပါတယ်။ လှုမှုအသိုင်းအဝိုင်းအတွင်း ခေါင်းဆောင်မှုများ သို့မဟုတ် လူအဖွဲ့အစည်း တစ်ခုရဲ့ အဓိက ဖွဲ့စည်းထားတဲ့ ခေါင်းဆောင်မှု များပေါ်ပေါက်လာဖို့ လူမှုခေါင်းဆောင်မှု တာဝန်များကို မျှဝေခြင်း သို့မဟုတ် ဖန်တီပေးခြင်းများ လုပ်ဆောင်သင့်ပါတယ်။ လူမှုခေါင်းဆောင်များအနေနဲ့ လူမှုအသိုင်းဝိုင်းအတွင်း အဖွဲ့ဝင်များနဲ့ ချိတ်ဆက်ဆောင်ရွက်ခြင်းများပြုလုပ်ပေးခြင်းဖြင့် ဆွေးနွေးချက်များကို အဆင်ပြေအောင် ဖော်ဆောင်ခြင်းများကိုသာ ပြုလုပ်နိုင်ပြီး အဖွဲ့ဝင်များ သို့မဟုတ် လူမှုအသိုင်း အဝိုင်းတစ်ခုလုံးကို မိမိတစ်ဦးတည်းအခွင့်အာဏာကို သုံးပြီး ခေါင်းဆောင်ပြုလုပ်ပိုင်ခွင့်မရှိပါ။ ကောင်းမွန်တဲ့ လူမှုအသိုင်းတစ်ခုဆိုတာ လူ့အသိုင်းအဝိုင်းတစ်ခုလုံးရဲ့ အဖွဲ့ဝင်များပါဝင်ခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။
လူမှုခေါင်းဆောင်မှု (community leadership)ဆိုင်ရာ ဥပမာအချို့ကို အောက်ပါအချက်များတွင် လေ့လာနိုင်ပါတယ်။
- နိုင်ငံသားတစ်ယောက်အနေနဲ့ မိမိရဲ့ ပတ်ဝန်းကျင် လူမှုအသိုင်းဝိုင်းမှ ပြဿနာများကို နိုင်ငံတော်အဆင့် အစည်းအဝေးထိ ဖော်ထုတ်နိုင်ပြီး ရလဒ်ကောင်းတွေ ဖော်ဆောင်နိုင်ခြင်း။
- မြို့ပြက သစ်ပင်တွေဖြတ်တောက်တာကို အိမ်နီးနားချင်းလူတစ်ချို့စုပြီး ဆန့်ကျင်ဆန္ဒပြခြင်း။
- မိသားစုဝင်တစ်ယောက် ဆေးလိပ်သောက်တာ ရပ်ဖို့အတွက် မိမိကိုယ်တိုင် သေချာရှင်းလင်းပြပြီး ကောင်းမွန်တဲ့ planနဲ့တကွ စည်းရုံးခြင်း။ ထိုကဲ့သို့ လုပ်ဆောင်ခြင်းအားဖြင့် အခြားမိသားစုတွေကိုလည်း ပါဝင်လာအောင် အားပေးလှုံ့ဆော်ပေးနိုင်ခြင်း။
- ကလေးငယ်တစ်ယောက်က တူတူပုန်းတမ်း (hide and seek game)ကစားနည်းကို ဦးဆောင်ပြီး လုပ်ဆောင်တာမျိုး။
ဒီအချက်တွေကို ပုံဖော်ကြည့်ပါ။ ဥပမာ အားလုံးမှာ လူတစ်ယောက်ချင်းဖြစ်စေ၊ လူတစ်ဦးချင်းစီဖြစ်စေ ခေါင်းဆောင်မှုကို စတင်ဖို့ အတွက် လိုက်ပါဆောင်ရွက်မှုတွေကို လုပ်ဖို့ အဖွဲ့သားတွေလိုအပ်သည့်အပြင် ဘာမဆို ခေါင်းဆောင်တစ်ယောက် အနေနဲ့ ထုတ်ဖော်ပြောဆိုနိုင်ရမယ်ဆိုတဲ့ ပုံရိပ်တွေရှိပါတယ်။ ဥပမာလေးတွေကို ထပ်ခါထပ်ခါ ပြန်ဖတ်ရင်း နားလည်နိုင်အောင်ထိ ပုံဖော်တွေးခေါ် ကြည့်ခြင်းအားဖြင့် ခေါင်းဆောင်တစ်ယောက်ရဲ့ ကိုယ်ရည်ကိုယ်သွေးတွေကို သိမြင်နိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။
နယ်ပယ်အသီးသီးတွင် တရားဝင်ခန့်အပ်ထားတဲ့ လူမှုခေါင်းဆောင်မှု (community leadership)ဆိုင်ရာမှ ဥပမာအချို့ကို အောက်ပါအချက်များတွင် လေ့လာနိုင်ပါတယ်။
- ဝန်ကြီးအဖွဲ့တစ်ဖွဲ့က လူမှုအသိုင်းဝိုင်းအတွင်း မူးယစ်ဆေးဝါး တိုက်ဖျက်ရေးကို ဦးဆောင်ပြီး အစပျိုး ဖန်တီးပေးခြင်း။
- ကျောင်းရဲ့ အရေးကိစ္စရပ်တွေကို တိုင်ပင်ဆွေးနွေးရန်အတွက် ကျောင်းသားမိဘများကို ညစာစားပွဲသို့ ဖိတ်ခေါ်ခြင်း။
- မြို့တော်ကောင်စီ အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးအနေနဲ့ အိုးအိမ်မဲ့ ပြည်သူတွေအတွက် နေအိမ်များရရေးကို ဦးစီးပြီး နိုင်ငံတော်ရဲ့ သက်ဆိုင်ရာ အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့ ကို အဆိုတင်သွင်းမှုများ ပြုလုပ်ခြင်း။
- ကျောင်းက ရုပ်ရှင်သရုပ်ဆောင်အသင်းအဖွဲ့ ဥက္ကဌမှ ဆယ်ကျော်သက် လူငယ်များအကြား ဖြစ်လေ့ရှိတဲ့ လူမျိုးရေးပဋိပက္ခများကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းပုံ ဇာတ်လမ်းတစ်ခုကို ကျောင်းသားတွေကို သရုပ်ဖော်ဖို့ စီစဉ်ဆောင်ရွက်ခြင်း။
ဒီအချက်ကိုတွေ ပုံဖော်ကြည့်ပါ။ ဥပမာအားလုံးမှာ ခေါင်းဆောင်တိုင်းက သူ့ရရှိထားတဲ့ ရာထူးတွေအပေါ်မှာ လုပ်ဆောင်ရမယ့် အရာတွေကို သူ့နေရာသူ ဦးစီးလုပ်ဆောင်သွားတာတွေကို ဖော်ပြထားပါတယ်။ ဥပမာလေးတွေကို ထပ်ခါထပ်ခါ ပြန်ဖတ်ရင်း နားလည်နိုင်သည်အထိ ပုံဖော်တွေးခေါ် ကြည့်ခြင်းအားဖြင့် ခေါင်းဆောင်တစ်ယောက်က သူတာဝန်ယူထားတဲ့ တာဝန်၊ ရာထူးတစ်ခုအပေါ်မှာ စနစ်ကျအောင် လုပ်ဆောင်နိုင်ခြင်းက ခေါင်းဆောင်တစ်ယောက်ရဲ့ အရည်းအသွေးတစ်ခုပဲဖြစ်ပါတယ်။
ခေါင်းဆောင်များ ပေါ်ထွန်းလာဖို့ ပျိုးထောင်ပြီး လူငယ်ခေါင်းဆောင်တွေကို နေရာပေးခန့်အပ်ပါ။ (RECRUIT AND TEACH OTHERS TO BECOME LEADERS)
လူမှုခေါင်းဆောင်များက သူတို့ရဲ့ အချိန်အများစုမှာ အခြားသော ခေါင်းဆောင်များ များစွာ ပေါ်ပေါက်လာဖို့အတွက် ပံ့ပိုးပေးခြင်း၊ လမ်းညွှန်မှုများလုပ်ခြင်း၊ သင်တန်းများပို့ချခြင်း နဲ့ အရည်ချင်းပြည့်ဝတဲ့ သူတွေကို ခန့်အပ်ပေးခြင်းတွေကို လုပ်ဆောင်တာတွေ ပြုလုပ်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။
အောက်ဖော်ပြပါ အချက်တွေက သင်လုပ်ဆောင်နိုင်မယ့် အဆင့်တွေဖြစ်ပါတယ်။
- အလားအလာရှိတဲ့ ခေါင်းဆောင်မှု ရှိသူများကို ရှာဖွေပါ။ ကျွန်ပ်တို့ ပတ်ဝန်းကျင်မှာ တစ်ခုခုကိုဦးဆောင်ပြီး လုပ်ဆောင်ချင်စိတ် ရှိသူများ အများပြားရှိပါတယ်။ သို့သော်လည်း ခေါင်းဆောင်မှု စိတ်ဓာတ်ရှိသူကို ရှာဖွေပါ။
- လူတိုင်းက ခေါင်းဆောင်တွေ ဖြစ်တယ်ဆိုတာကို သူတို့ကိုယ်တိုင် သိလာအောင် ကူညီဆောင်ရွက်ပါ။ တစ်ခါတစ်ရံမှာ သူတို့ဘဝ ရဲ့ နေထိုင်မှုဖြစ်စဥ်တစ်ချို့မှာ တစ်ချို့ကဦးဆောင်နေတယ် ဆိုတာကို သတိမထားမိပဲအမှုမဲ့ အမှတ်မဲ့ နေတတ်မိပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဒီအချက်ကပဲ သူတို့ရဲ့ခေါင်းဆောင်မှု ဆိုတာဘာလဲဆိုတာကိုသိအောင် ဖော်ဆောင်ပြသပေးပါလိမ့်မယ်။ ဥပမာ ၊ မိဘနေရာကို တာဝန်ယူသူတွေဆိုရင် ခေါင်းဆောင်မှုနေရာကို ယူ ပြီးပြီပဲဖြစ်ပါတယ်။
- လူတွေကို သူတို့ ကိုယ်တိုင် ဘယ်အရာတွေမှာ ဦးဆောင်ပြီး လုပ်ဆောင်ချင်လဲဆိုတာကို ထုတ်ဖော်ပြနိုင်ဖို့ ကူညီပါ။ ဘယ်လိုအရာတွေက သူတို့အတွက်အရေးကြီးတဲ့အရာနဲ့ ပြောင်းလဲချင်တဲ့အရာတွေအကြောင်း ပြောတဲ့အခါ ဂရုတစိုက် နားထောင်ပါ။
- ခေါင်းဆောင်မှုပန်းတိုင်ကို ရွေးချယ်တတ်စေဖို့နဲ့ သူတို့ရဲ့ ယုံကြည်မှုကို တည်ဆောက်နိုင်စေဖို့ ကူညီပါ။ အောင်မြင်မှုဆိုတာ ထက် ကြီးမားတဲ့ အရာမရှိပါ။ Nothing succeeds like success.
- သူတို့ရဲ့ ပန်းတိုင်ရောက်အောင် လုပ်ဆောင်နေချိန်မှာ ပံ့ပိုးကူညီပါ။ သူတို့ရဲ့ အောင်မြင်မှုတွေကို အသိမှတ်ပြုပါ။ တကယ်လို့ စိတ်ဓာတ်ကျတဲ့ခံစားချက်တွေအကြောင်း ပြောလာတဲ့အခါ ဂရုတစိုက် နားထောင်ပြီး ရှေ့ဆက်ဖို့ တွန်းအားပေးပါ။
- အမှားတွေ လုပ်မိတဲ့ခါ မှာလည်း လမ်းကြောင်းမှန်ပေါ် ပြန်ရောက်အောင် ပံပိုးကူညီပါ။
- နောက်ထပ်တစ်ဆင့် ထပ်ဆက်လျှောက်နိုင်ဖို့ စိန်ခေါ်မှုတွေကို ဖန်တီးပေးပါ။ ( ဥပမာ- MYEOမှာဆိုရင် စိန်ခေါ်မှုများစွာ ဖန်တီးပြီး ဒီစိန်ခေါ်မှုတွေကို ဖြတ်ကျော်နိုင်အောင်လည်း တွန်းအားမျိုးစုံရှိပြီး တစ်ဆင့်ပြီး တစ်ဆင့် ကျော်လွှားနိုင်လာပါတယ်။
အောင်မြင်တဲ့ လူမှုခေါင်းဆောင်တွေရဲ့ အရည်အသွေးတွေကဘယ်အရာတွေလဲ။
အောင်မြင်တဲ့ လူမှုခေါင်းဆောင်တွေ မကြာခဏတွေ့ရတဲ့ ဝိသေသလက္ခဏာတွေကတော့
- ရိုးသားဖြောင့်မတ်ခြင်း (Integrity) : လူတွေဆီက ယုံကြည်မှုရဖို့ သင်ကိုယ်တိုင်က ဘယ်အရာတွေကို ရိုးသားဖြောင့်မတ်စွာနဲ့ ဆက်တိုက် ဆောင်ရွက်နေလဲဆိုတာကို လူတွေသိအောင် ပြောပြနိုင်ခြင်း ၊ ။ လူတွေက သင့်ရဲ့ ရိုးသားဖြောင့်မတ်မှုကို ယုံကြည်လာတဲ့အခါ သက်ဆုံးတိုင်အောင် သင့်ရဲ့ ခေါင်းဆောင်မှုတွေအောက် လိုက်နာဆောင်ရွက်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။
- သတ္တိရှိခြင်း (Courage) : အခက်ခဲတွေ သို့မဟုတ် အန္တရာယ်ကို ထိန်းချုပ်ပြီး ကျော်ဖြတ်နိုင်ခြင်း။ ခေါင်းဆောင်မှုဆိုတာ သင်ကိုယ်တိုင် ညအမှောင်မှာ ကြောက်စရာကောင်းတဲ့ တောအုပ်ကို ဖြတ်ကျော်ပြီး အခြားသူများကို လမ်းပြပေးခြင်းဖြစ်တယ်။ အမှန်တရားကို ကိုင်စွဲပြီး လူတွေကြိုက် သည် ဖြစ်စေ မကြိုက်သည်ဖြစ်စေ အမှန်အတိုင်းပြောပါ။
- အခြားသူများကို ဂရုစိုက်ခြင်း (Ability to care about others) : လူအများစုက သူတို့ကို သင်က ဂရုတစိုက်နဲ့ သူတို့အကြောင်းတွေကို ဂရုပြုပေးမယ်ဆိုရင် သင့်ဆီ ရောက်လာမှာပဲဖြစ်တယ်။ သူတို့ပေါ် ပိုပြီး နားလည်ပေးလေသင့်အပေါ် ယုံကြည်မှု ပိုရှိလေလေပါပဲ။
- တီထွင်ဖန်တီးနိုင်ခြင်းနှင့် လိုက်လျောညီထွေစွာပြုမူဆောင်ရွက်နိုင်ခြင်း (Creativity and flexibility) : မတူညီတဲ့ တုံ့ပြန်ချက်တွေက အခြေအနေအရပ်ရပ်တိုင်းမှာ ရှိစမြဲပါ။ ဒါကြောင့် ထိုအခြေနေတွေကို ကျော်ဖြတ်နိုင်ဖို့ ဖြေရှင်းချက်တွေကို အသင့်ပြင်ထားဖို့ တီထွင်ဖန်တီးနိုင်ခြင်းနှင့် လိုက်လျောညီထွေစွာပြုမူဆောင်ရွက်နိုင်ပါစေ။
Video Link – https://www.youtube.com/watch?v=y4nXaY6q3jE
ကိုးကားချက်:
https://ctb.ku.edu/en/table-of-contents/leadership/leadership-functions/become-community-leader/main