Cyber Security

Digital Footprints ဆိုတာဘာလဲ?

Cyber Security, Online and Offline Communication Safety & Literacy /

ကျနော်တို့ နေ့စဉ် အင်တာနက်ပေါ်မှာ လုပ်ဆောင်တဲ့အရာတစ်ခုချင်းစီတိုင်းအတွက် ခြေရာလက်ရာ ကျန်ရှိနေခဲ့ပါတယ်။ ဒါကို Digital Footprints လို့ခေါ်ကြပါတယ်။  Digital Footprint 👣 လို့ဆိုလိုက်တဲ့အခါ ဘယ်လိုအချက်လက်တွေပါနေမလဲဆိုရင်တော့  သာမန် စျေးဝယ်ဖို့ကိစ္စတစ်ခုလောက်အတွက် အင်တာနက်ပေါ်မှာ အချက်အလက်တွေရှာဖွေတာ၊ မျှဝေတာဟာ ကိစ္စမရှိပေမယ့်၊ ကိုယ်ရေးအချက်အလက်တွေဆိုရင်တော့ အလွယ်တကူ မျှဝေခြင်းကနေ ရှောင်ရှားသင့်ပါတယ်။ Digital Footprints 👣 တွေ ကျန်ရှိနေခဲ့တယ်လို့ ဆိုတဲ့အခါ Passive and Active အခြေအနေနှစ်မျိုး ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။  Passive Digital Footprints 👣  သွယ်ဝိုက်သော နည်းလမ်းဖြင့် အချက်အလက်တွေ ခြေရာလက်ရာ ကျန်ရှိခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။  ဥပမာ- Website တစ်ခုကို ဝင်လိုက်တဲ့အခါ မိမိရဲ့ IP Address ဆိုတဲ့ ဘယ်နေရာကနေ […]

Digital Footprints ဆိုတာဘာလဲ? Read More »

Password လုံခြုံရေး ‌အကြောင်း သိကောင်းစရာ

Cyber Security, Different Online Attacks & Protetions /

🛡 အွန်လိုင်းလုံခြုံရေး အတွက် Password Security အရေး 🛡 တိုးတက် ပြောင်းလဲလာတဲ့ ၂၁ ရာစု ကြီးမှာကောင်းသောပြောင်းလဲခြင်းတွေ ရှိသလို ၊ တိုးတက်မှုရဲ့ ရိုက်ခတ်မှုတွေဟာလည်း မရေတွက်နိုင်အောင်ပါပဲ။ ထိုအထဲမှာ  အင်တာနက်ပေါ်မှ ဆက်သွယ်ပြောဆိုနိုင်ခြင်း ဆိုတဲ့ ဒစ်ဂျစ်တယ်တိုးတက်မှု ဟာလည်း တစ်ခုအပါအဝင်ပဲဖြစ်ပါတယ်။  ဒီလို လူမှုကွန်ရက်ချိတ်ဆက်မှုတွေပေါများလာတာနဲ့အမျှ  သတင်းအချက်အလက် ပေါက်ကြားခြင်း ဆိုတဲ့ ၂၁ရာစုရဲ့မလုံခြုံမှုတစ်ခုကို တွေ့ကြုံလာကြရပါတယ်။ ယေဘုယျအားဖြင့် သတင်းအချက်အလက် ပေါက်ကြားခြင်းများရဲ့ မူလဇစ်မြစ်ဟာ မိမိထားရှိတဲ့ စကားဝှက်(Password)များ မခိုင်လုံခြင်း၊ပေါက်ကြားခြင်း တို့ကြောင့်ဖြစ်ပေါ်ရခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ အချို့သော စကားဝှက်(Password)များဟာ အင်မတန်မှ ခန့်မှန်းရန်လွယ်ကူလွန်းလှတဲ့၊ လူအသုံးများလှတဲ့ စကားဝှက် များဖြစ်နေတတ်ပါတယ်။(ဥပမာ-iloveyou) ထိုသို့သော လွယ်ကူရိုးရှင်းတဲ့ စကားဝှက် တွေကို မိမိမဟုတ်တဲ့အခြားသူများ ခန့်မှန်းရ ခက်စေဖို့အတွက် နံပါတ်(သို့မဟုတ်) သကေ်တ

Password လုံခြုံရေး ‌အကြောင်း သိကောင်းစရာ Read More »

Two Factor Authentication ဆိုတာဘာလဲ?

Cyber Security, Different Online Attacks & Protetions /

🔰 2FA ဆိုတာ သည် authentication ၂ မျိုးကို (လျှို့၀ှက် နံပါတ်နှင့် အခြားသော ကိုယ်ဖြစ်ကြောင်းပြနိုင်သည့် အရာ) အသုံးပြုတဲ့ လုံခြုံရေးစနစ်တစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။ 2FA ဟာ မိမိအမှန်တကယ် ဖြစ်ကြောင်း၊ အမှန်တကယ် အသုံးပြုကြောင်း သက်သေပြုရတဲ့ အဆင့်ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ 🔰  ဒီအဆင့်မှာဆိုရင် ထည့်သွင်းရတဲ့အရာတွေကတော့ အခြေခံအားဖြင့် နှစ်မျိုး ကွဲပြားနိုင်ပါတယ်။ (၁)  Mobile Phone သို့ပေးပို့သော SMS Code နှင့် (၂) လုံခြုံရေးစနစ်အတွက် ထားရှိသော အက်ပလီကေးရှင်း (Third-Party Application) သို့ပေးပို့သည့် Code  ဥပမာ – မိမိ အသုံးပြုသော Google Account တစ်ခုအတွက် Mobile Phone နံပါတ်ဖြင့် 2FA

Two Factor Authentication ဆိုတာဘာလဲ? Read More »

Profile Data Save မဖြစ်အောင် App တွေကို ဘယ်လိုဖျက်မလဲ?

Basic Device Safety, Cyber Security /

သင့်ရဲ့ဖုန်းထဲမှာရှိတဲ့ application တွေကို ရိုးရှင်းစွာ uninstall လုပ်လိုက်ပေမယ့် နောက်တစ်ခါ အဲ့ application ကို ဒေါင်းလုတ်လုပ်ပြီး install ပြန်လုပ်ရင် username နဲ့ password ကို ရိုက်စရာမလိုဘဲ မိမိရဲ့ profile ကို တန်းရောက်သွားနိုင်ပါတယ်။ အဲ့လို အခြေအနေတွေ မရောက်ရလေအောင် သင့်ရဲ့ social media အားအရင် remove လုပ်ပြီးမှ application ကို uninstall လုပ်သင့်ပါတယ်။ ယေဘုယျအားဖြင့် ဖုန်းထဲက account တွေကို အောက်ပါနည်းလမ်းသုံးပြီး remove လုပ်နိုင်ပါတယ်။

Profile Data Save မဖြစ်အောင် App တွေကို ဘယ်လိုဖျက်မလဲ? Read More »

ဆက်သွယ်ပြောဆိုရေးအတွက် Whatsapp

Cyber Security, Online and Offline Communication Safety & Literacy /

အရင်တည်းကလည်း လူငယ်တွေကြားအသုံးများပြီး ကမ္ဘာအ၀ှမ်းမှာပါ သုံးစွဲသူပေါင်း 2 billion ကျော်ရှိတဲ့ ဆက်သွယ်ရေး Application ကတော့ Whatsapp ပဲဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် Whatsapp ကို ဘယ်လိုစတင်အသုံးစွဲပြီး လုံခြုံစွာအသုံးပြုပုံတွေကို မျှ၀ေပေးလိုက်ပါတယ်။ Whatsapp ကိုဘယ်လို sign up လုပ်ပြီး စတင်အသုံးစွဲမလဲ? ဘယ်လိုအသုံးပြုရမလဲ ကိုသိချင်ရင် အောက်ပါ ပုံကိုကြည့်ပြီး စမ်းလုပ်ကြည့်ဖို့ တိုက်တွန်းလိုက်ပါတယ်။ Whatsapp ကိုဘယ်လို လုံခြုံအောင် အသုံးပြုမလဲ? လုံခြုံရေး function အနေနဲ့ အဓိကအားဖြင့် – Privacy– Security– Two Factor Authentication ဆိုပြီး ၃ ပိုင်းခွဲလို့ရပါတယ်။ ဒီ function တွေကို ဘယ်လိုစနစ်တကျ အသုံးပြုရမလဲ သိချင်ရင် အောက်ပါပုံကို ကြည့်ပြီး

ဆက်သွယ်ပြောဆိုရေးအတွက် Whatsapp Read More »

သင်၏ Data များအား Backup ပြုလုပ်နည်း

Basic Device Safety, Cyber Security /

♻️ Data Backup ဆိုတာဟာ မိမိရဲ့ ဖုန်း သို့မဟုတ် ကွန်ပျူတာမှာရှိတဲ့ ဒေတာာအချက်အလက်တွေကို ပျောက်ပျက်သွားတဲ့အခါ ပြန်လည်ရယူနိုင်ဖို့ နည်းလမ်းတွေ ထားရှိခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။  ♻️ မိမိရဲ့ Device တစ်ခုကနေ အချက်အလက်တွေကို Flash Drives တစ်ခုထဲကို ကူးယူထားပြီး မူလနေရာကနေ ဖျက်ပစ်တာမျိုးဟာလဲ Flash Drive Backup ထားရှိခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။  ♻️ အခုလိုမျိုး ဒေတာ သိမ်းဆည်းမှုတွေကို physical devices တွေ မှာ မဟုတ်ပဲ Cloud Storage မှာ ပြုလုပ်လာကြတဲ့အခါ မျိုးမှာလဲ Microsoft ရဲ့ OneDrive ၊ Google Drive နဲ့ iCloud တွေဟာ အသုံးများတဲ့ Service

သင်၏ Data များအား Backup ပြုလုပ်နည်း Read More »

သင့်ရဲ့ ဖုန်း လုံခြုံအောင် ဘာတွေ လုပ်ဆောင်ထားသင့်သလဲ

Basic Device Safety, Cyber Security /

ယနေ့ခေတ်မှာ လက်ကိုင်ဖုန်းတွေဟာ လူငယ်တွေရဲ့ ဘ၀ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းလို့တောင်ပြောရလောက်အောင် အနေနီးတဲ့ နေ့စဥ်သုံးပစ္စည်းတစ်ခုဖြစ်နေပါပြီ။ ဒါကြောင့် မိမိအသုံးပြုနေတဲ့ လက်ကိုင်ဖုန်းများကို လုံခြုံမှုရှိရှိ အသုံးပြုနိုင်ရန် သိကောင်းစရာ ၆ ချက် ကိုမျှ၀ေပေးလိုက်ပါတယ်။ ၁။ Update အမြဲတမ်း ပြုလုပ်ပါ။ 🛡 Mobile Device တွေကို လုံခြုံအောင်ထားဖို့ အလွယ်ကူဆုံး နည်းကတော့ Update လုပ်ခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ ဖုန်းထဲက App တွေကို Update ရတိုင်း တင်ခြင်း ဖုန်း Version အသစ်ရတိုင်း ကိုယ့်ဖုန်းနဲ့ ကိုက်ညီတဲ့ Version ဖြစ်ကြောင်း လေ့လာပြီး Update လုပ်ထားသင့်ပါတယ်။ Update ရတိုင်း သတိပေးတဲ့ Notification လည်း On ထားလို့ရသလို Auto Update လုပ်ပေးတဲ့

သင့်ရဲ့ ဖုန်း လုံခြုံအောင် ဘာတွေ လုပ်ဆောင်ထားသင့်သလဲ Read More »

မိမိ ဖုန်းမှ Application များအား Hide လုပ်ခြင်း

Basic Device Safety, Cyber Security /

🚪ဖုန်းမှာ app တွေ hide တဲ့ function က ဘယ်လို အသုံး၀င်လဲ? မိမိဖုန်းထဲမှာ  ရှိတဲ့ အချို့ Application များကို အခြားသူတွေ အလွယ်တကူ မတွေ့နိုင်အောင် Hide လုပ်ထားနိုင်ပါတယ်။  Hide လုပ်ထားတဲ့ Application များဟာ မိမိဖုန်းရဲ့  Home Screen မှာပေါ်နေမှာ မဟုတ်ဘဲ Unhide ပြန်လုပ်မှာသာ Home Screen တွင် ပြန်ပေါ်နေမှာ ဖြစ်ပါတယ်။  IOS ဖုန်းများတွင် Hide လုပ်ရန် နည်းလမ်းတစ်သမတ်တည်းရှိပေမယ့်  Android ဖုန်းများမှာတော့  ဖုန်းအမျိုးအစားပေါ်မူတည်ပြီး App Library နေရာ ကွဲပြားနိုင်ပါတယ်။ (အသေးစိပ်ကိုတော့ အောက်က Infographic တွေမှာ လေ့လာနိုင်ပါတယ်။) 🚪ဘယ်လို Hide လုပ်လို့ရသလဲ?

မိမိ ဖုန်းမှ Application များအား Hide လုပ်ခြင်း Read More »

Data Reset

Basic Device Safety, Cyber Security /

🔄 Data Reset လုပ်တယ်ဆိုတာ ဘာလဲ? Data Reset လုပ်တယ်ဆိုတာ ကိုယ့်ဖုန်းထဲက ကိုယ်မလိုချင်တော့တဲ့ Data အားလုံးကို အပြီးတိုင် ဖျက်သိမ်းတာပဲဖြစ်ပါတယ်။ Data Reset ပြုလုပ်လိုက်ပြီဆိုရင်တော့ အဲ့ဒီ Data တွေကို ဘယ်တော့မှ ပြန်ရနိုင်တော့မှာ မဟုတ်တဲ့အကြောင်းကိုတော့ သတိပြုဖို့လိုပါတယ်။  တကယ်လို့ကိုယ်က အမှန်တကယ် ဒီdata တွေကို ပြန်မလိုတော့မှာ သေချာတယ်ဆိုရင်တော့ Data Reset ပြုလုပ်နိုင်ပါတယ်။ 🔄 ဒါဆို Data တွေကို Delete လုပ်တယ်ဆိုတာကရော? ဒီစကားလုံးတွေကကြည့်လိုက်ရင်တော့ တူတူလိုပဲ ဒါပေမယ့် တကယ်တော့ မတူပါဘူး  ဘယ်လိုကွာခြားလဲဆိုရင် အတိုချုန်းအရပ်စကားနဲ့ ပြောရမယ်ဆိုရင်တော့  Delete: “ဖျောက်ထားလို့တော့ရတယ်၊ ဒါပေမယ့် တကယ်လိုအပ်လာရင်ရှိနေမယ်” Delete ဆိုတဲ့ စကားလုံးကတော့ အများစုသုံးနေကျစကားပါ

Data Reset Read More »

မိုဘိုင်းဖုန်းများမှ Tracking ခြေရာမခံနိုင်အောင် ဘယ်လို ကာကွယ်ထားသင့်သလဲ

Basic Device Safety, Cyber Security /

🎯 Mobile application များအတွက် Location Access ပေးခြင်းနှင့် သတိပြုဖွယ်ရာ ယခု ၂၁ ရာစုလိုခေတ်မျိုးမှာ လူတိုင်းလူတိုင်းသည် မိမိတို့၏မိုဘိုင်းဖုန်းများကို အချင်းချင်းဆက်သွယ်ရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စများအပြင် တခြားသောကိစ္စရပ်တွေအတွက်လည်းအသုံးပြုလာကြပါတယ်။ ယခုလိုမျိုး အသုံးပြုလာကြတဲ့ အတွက်လည်း အသုံးပြုတဲ့ လူပုဂ္ဂိုလ်တွေ ပိုပြီးအဆင်ပြေလွယ်ကူစေဖို့ အသုံးပြုကြတဲ့ Mobile application များ မှာ အသုံးပြုတဲ့လူတွေရဲ့ Location (တည်နေရာ)တွေ၊ တခြားသောအချက်အလက်တွေကို တောင်းခံရယူအသုံးပြု လာကြပါ တယ်။  များသောအားဖြင့် Mobile application တွေဟာ သူတို့ကို အသုံးပြုတဲ့ လူပုဂ္ဂိုလ်တွေရဲ့ အချက်အလက်တွေ၊ Location တွေကို တောင်းခံပြီး တတ်ပါတယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုရင် သူတို့ကို အသုံးပြုတဲ့ သူ တွေအတွက် ပိုပြီးအဆင်ပြေလွယ်ကူစေချင်လို့ပါ။ ဥပမာအားဖြင့် Google Map

မိုဘိုင်းဖုန်းများမှ Tracking ခြေရာမခံနိုင်အောင် ဘယ်လို ကာကွယ်ထားသင့်သလဲ Read More »